Komisioni i Venecias ka zbutur qëndrimet sa i takon debateve për emërimet në Gjykatën Kushtetuese. Dekreti i presidentit për Marsida Xhaferllarin shkaktoi shumë përplasje dhe për mazhorancën ishte shkelje e Kushtetutës. Kjo bëri që kjo çështje të bëhej objekt i komisionit hetimor të ngritur për shkarkimin e presidentit dhe njëkohësisht ju kërkua ndihmë Venecias.
Në raportin paraprak komisioni deklaroi se presidenti kishte zbatuar ligjin e Kushtetutën dhe se veproi në atë mënyrë për të shmangur përplasjet institucionale. Mirëpo këto qëndrime nuk u pranuan nga mazhoranca, e cila në oponencën e saj dha shumë argumente kundër. Dje Venecia ka sjellë në Tiranë opinionin final, i cili sërish do të kalojë në proces konsultimi. Në këtë raport Venecia është shumë më e zbutur.
Edhe pse vë në pah se presidenti nuk ka shkelur ligjin, bën të ditur se shkak i krizës janë një sërë faktorësh. “Kriza konstitucionale në Shqipëri nuk është shkaktuar nga një akt i vetëm specifik, por si pasojë e bashkëveprimit të disa faktorëve. Procesi i nevojshëm i vetingut ka pasur më shumë efekte se sa ishte parashikuar. Një ndër pasojat është nxjerrja jashtë funksioni e Gjykatës së Lartë dhe Kushtetuese”, thuhet në draft-raport.
Sugjerimet
Sa i përket procedurës së emërimit të anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese, Komisioni i Venecias arrin në konkluzionet e mëposhtme dhe bën rekomandimet e mëposhtme: “Në parim, rregulli i sekuencës vlen vetëm në momentin e alokimit nga Kryetari i Gjykatës Kushtetuese të vendeve të lira të punës, pas hapjes së çdo raundi të emërimeve. Pasi të jenë shpërndarë vendet bosh në organet përkatëse të emërimit, sekuenca nuk kërkon aktivizim deri në raundin tjetër, pra deri në vitin e skadimit të tre mandateve të ardhshme”.
Më tej theksohet se për sa kohë që mungesa e kandidatëve vazhdon dhe listat përbëhen nga kryesisht të njëjtët kandidatë, në një situatë kur ka emërime që do të bëhen në të njëjtën periudhë për më shumë se një raund, presidenti dhe Kuvendi (dhe Gjykata e Lartë, nëse fillon të funksionojë së shpejti) duhet të bien dakord për procedurën që duhet të ndiqet, dhe KKK duhet të përputhet me këtë marrëveshje. “Përndryshe, një ose më shumë prej organeve emërues do të rrezikojë të mos jetë në gjendje të bëjë një zgjedhje midis 3 kandidatëve siç kërkohet nga Kushtetuta. Sapo të ngrihet Gjykata Kushtetuese, ajo duhet të kapet për këtë çështje.
Në këtë situatë, derisa të arrihet një marrëveshje ose Gjykata Kushtetuese të mos prononcohet, KKA duhet t’i dërgojë listat (et) në Kuvend menjëherë pasi Presidenti të ketë proceduar me emërimin e tij/ saj, ose pas 30 ditësh nëse ai/ajo nuk arrin ta bëjë këtë pa arsyetim”, thekson Venecia.
Formula e betimit
Debati më i madh ka qenë te çështja e betimit. Sipas Venecias, drafti i paraqitur nga mazhoranca për t’i hequr këtë të drejtë presidentit duhet të rishikohet. “Nëse vlerësohet e nevojshme për të shmangur ngërçin në raste të qarta abuzimi, kohët e fundit dispozitat e miratuara por jo akoma të miratuara mbi një mekanizëm të paracaktuar për betimin duhet të zëvendësohet nga një dispozitë më e qartë e formuluar që do të miratohet në niveli kushtetues”, thuhet aty. Drafti final do të miratohet më 18 qershor dhe pastaj PS do vendosë si do procedojë për shkarkimin e Metës.
