Nga Rexhinald Hazizaj
Të gjithë ne jemi konsumatorë të mallrave apo shërbimeve. Kush më shumë e kush më pak, secili nga ne ka ngelur i pakënaqur nga produkti apo shërbimi i marrë dhe ka kërkuar një zgjidhje për mosmarrveshjen e lindur. Në momentin kur tentativat mes palëve mbarojnë dhe ku nuk ka më vend për zgjidhje “miqësore”, atëherë lind nevoja e mjeteve të tjera të zgjidhjes së konfliktit. Duke parë natyrën dhe vlerën e vogël të objektit të mosmarrveshjes, shumë shpesh ne peshojmë kohën, gatishmërinë, lirshmërinë e aksesit në institucione, kostot, efektivitetin e masave/zgjidhjeve të mundshme dhe aspekte të tjera lidhur me mjetet e mundshme për zgjidhjen e konfliktit.
Shpesh, edhe nga mungesa e informacionit, ne tërhiqemi nga pretendimet tona dhe thjesht pranojmë “fatin”, kur ndërkohë përbrenda vuajmë duke menduar se tregtari na e hodhi dhe sa të pafuqishëm jemi për të bërë diçka. Pikërisht për të mos lënë më arsyet e mësipërme të na shkurajojnë në ndjekjen e së drejtës sonë, legjislacioni në fuqi parashikon disa masa lehtësuese duke e bërë më atraktive ndjekjen e zgjidhjes së konfliktit. Në nivel të Bashkimit Europian ekziston tashmë një praktikë e zgjidhjes ndërkufitare të konflikteve me vlera të vogla, e normuar përmes Rregullores (EC) Nr. 861/2007 “ Mbi ngritjen e Proçedurës Europiane për Pretendimet e Vogla”.
Në legjislacionin shqiptar, duhet të përmendim Ligjin Nr.9902, datë 17.4.2008 “Për mbrojtjen e konsumatorëve”, i ndryshuar, i cili parashikohen disa mënyra të zgjidhjes së një mosmarrveshje midis tregtarit dhe konsumatorit ku përmendim trajtimin nga strukturat administrative shtetërore përgjegjëse për mbrojtjen e konsumatorëve strukturat e posaçme në njësitë e vetëqeverisjes vendore; shoqatat e konsumatorëve; gjykata e arbitrazhit ose ndërmjetës i liçensuar; organet gjyqësore dhe çdo strukturë ZAM (zgjidhjes alternative të mosmarrveshjes) përgjegjëse e krijuar posaçërisht për zgjidhjen jashtëgjyqësore të mosmarrëveshjeve.
Në interes të këtij artikulli është trajtimi gjyqësor i padive me vlera të vogla, që kryesisht janë të llojit konsumatore, kontraktuale. Me ligjin Nr. 38/2017, datë 30.3.2017 u realizuan ndryshimet e domosdoshme në Kodin e Proçedurave Civile (KPrC) për trajtimin gjyqësor të mosmarrveshjeve me vlera të vogla, duke i thjeshtuar e rritur efiçencën e tyre. Në relacionin e ligjit thuhet se: “është parashikuar proçedura e padive me vlerë të vogla duke përfshirë gjykimin në shkallë të parë dhe në apel, me qellim thjeshtësimin e proçedurave të këtyre proçeseve dhe shqyrtimin brenda një afati sa më të shkurtër. Nga analiza e sistemit të drejtësisë, në KPrC rezulton se nuk gjen parashikim proçedura e padive të vogla, e cila zbatohet në çështjet civile dhe tregtare ku vlera e padive nuk kalon një shumë të caktuar. Kjo sjell nevojën e ndryshimeve përkatëse në KPrC për të rritur aksesin e publikut në sistemin gjyqësor por njëkohësisht për të rritur efektshmërinë e sistemit të drejtësisë.”
Sipas KPrC paditë me vlerë të vogël janë ato me vlerë deri në 150.000 lekë. Gjykimi i tyre kryhet në shkallë të parë dhe në apel me trupë të përbërë nga një gjyqtar. Nuk lejohet rekurs kundër vendimeve të gjykatës së apelit për paditë me vlerë deri në 150.000 lekë. Paditë me vlerë deri në 150.000 lekë, që rrjedhin nga marrëdhëniet kontraktore, shqyrtohen nga gjykata me gjykim të shkurtuar. Shqyrtimi bëhet para gjykatës me shkrim. Gjykata mund të zhvillojë seancë gjyqësore verbale nëse e çmon të nevojshme. Lidhur me dëshmitë, gjykata mund të vendosë që të merren me anë të deklaratave me shkrim ose videokonferencës, të siguruara jashtë ambienteve të gjykatës.
Në deklaratën me shkrim të dëshmitarit duhet të shënohet paralajmërimi i përgjegjësisë ligjore për deklarim të rremë. Vërtetimi i nënshkrimit vërtetohet nga noteri ose sekretaria e gjykatës. Lidhur me shpjegimet e palëve, gjykata vendos që palët të sjellin shpjegimet me shkrim ose nëpërmjet videokonferencës. Me kërkesë të arsyetuar të palëve, si dhe kur gjykata e çmon të arsyeshme, ato mund të pyeten nëpërmjet mënyrave dhe mjeteve të tjera të komunikimit në distancë.
Aspektet vizuale dhe zanore të seancës të videokonferencës transmetohen në kohë reale të vendndodhjes me sallën ku zhvillohet proçesi gjyqësor. Aspektet vizuale dhe zanore të transmetuara nuk regjistrohen. Në përputhje me sa më sipër, gjej vend të theksoj së gjykatat e vendit tonë duhet të fillojnë të ofrojnë shërbimet e tilla përmes përdorimit të teknologjisë së komunikimit. Kjo arrihet përmes instalimit të pajisjeve përkatëse dhe hartimit të protokollit të zhvillimit të këtyre proçedurave me komunikim elektronik në një platformë elektronike unike ku palët logohen me kredencialet e dhëna nga administrata gjyqësore.
Interestante është se vende si Mbretëria e Bashkuar e ofrojnë këtë shërbim tërësisht online. Ekzistojnë një mori zgjidhjesh për të mundësuar këtë lloj komunikimi. Pasoja evidente do të jetë shkurtimi i kostove të aksesit në gjykatë dhe bërja më tërheqëse e gjyqësorit për palët si mjet zgjidhje.
Vendimi i gjykatës për paditë me vlerë deri në 150.000 lekë përmban hyrjen dhe pjesën urdhëruese. Nëse palët, brenda tre ditëve nga njoftimi i këtij vendimi, njoftojnë me shkrim gjykatën se do ta ankimojnë vendimin, gjykata arsyeton vendimin dhe ua njofton palëve. Duke rishikuar edhe mjetet e njoftimit, komunikimi i gjykatës me palët kryhet me shpallje në faqen e internetit si dhe me njoftim individual në rastin kur palët ose përfaqësuesit e tyre kanë lënë të dhënat elektronike të kontaktit në shkallën e parë të gjykimit. Vendimi i gjykatës përbën titull ekzekutiv kur merr formë të prerë dhe palët mund t`a ekzekutojnë edhe me forcë përmes shërbimit përmbarimor.
