Problemet e Masbjeshkës (krahina e Sanxhakut e ndarë në mes të Serbisë dhe Malit të Zi), janë probleme historike që ndërlidhen me pozitën e vështirë të popullit shqiptar që nga kohët e pushtimit osman e sidomos të pushtimit të Serbisë.
Andaj, moria e problemeve me pushtimin e Serbisë në Kosovë e vise të tjera shqiptare nën Jugosllavi, ka bërë që në një mënyrë populli i Kosovës të mos e ketë vëmendjen kah problemet aq të mëdha të asaj popullate, që për shkak të rrethanave specifike dhe krejtësisht të veçanta historike në raport me pushtimin serb, iu la vetvetës dhe asimilimit gjuhësor që solli në një mënyrë “boshnjakizimin” e popullit, pasi në këtë mënyrë duke ikur nga vetja dhe identiteti shqiptar, mendonin se do të gjejnë strehë nga dhuna dhe terrori pushtues.
Pas aktit të thuash heroik të Amina Nurajt, e cila që në moshëm 17 vjeçare e kishte kuptuar se nuk është boshnjake por shqiptare, në kërkim të rrënjve shqiptare ka ecur edhe e reja Sajma Hasanoviq nga Novi Pazari.
Edhe Sajma Hasanoviq tashmë deklarohet zëshëm që është shqiptare, se nuk do të jetoj me “identitet të dyfisht etnik”, por vetëm me identitetin natyral që e trashëgon brez pas brezi, por që nga frika prej represaljeve serbe, prindërit e kanë fshehur dhe mbajtur të ndrydhur e në harresë, perderisa me këtë nuk u pajtua vajza e tyre, Sajma. Kjo sjellje kaq e guximshme e vajzave të Sanxhakut (Masbjeshkës), ishte arsye e mirë që ta intervistoja.
Kush është Sajma Hasanoviç? Ku ke lindur dhe prej nga e ke prejardhjen në Sanxhak?
Sajma Hasanović: Une jam një vajzë e Pazarit të Ri (Novi Pazarit), që tashmë i kam mbushur 19 vjet. E kam kryer shkollën e mesme – gjimnazin në Pazar të Ri. Pra kam lindur në këtë qytet të bukur dhe jetoj në Joshanicë, nja dhjetë kilometra prej qytetit. Mbiemri ynë është Hasanoviq (Hasanaj)dhe fisi prej nga kemi janë rrënjët tona është Xhakovac, kjo është nga ana e e babait. Nëna ime (nana e nanës), është quajtur me mbiemrin Shkreli, dhe me këtë edhe më shumë rrënje shqiptare. Historitë e familjeve këtu pothuaj janë të njejta por që dallojnë me faktin se ka vite e vite që njerëzit paraqiten si boshnjak, ma shumë për arsye të frikës së madhe nga dhuna dhe terrori i së kaluarës, që më të vjetrit e kanë mbajtur në mend dhe se harrojnë kurrë. Une jam e re por kam ndëgjuar ndërkohë rrëfime të trishtueshme, për masakra të shumëta që kanë ndodhur ndaj njerëzve në këto anë vetëm e vetëm që të na shfarosnin e të mos mbetej kush që do të guxonte të deklarohej si shqiptar.
Kur ke qenë e vetëdijshme që je shqiptare e jo boshnjake, pasi atje është një lloj zakoni që njerëzit “ikun” nga përkatësia e vet etnike. Për çka? Për shkak të shtypjes prej anash apo…? A ka ekzistuar ndonjë ndikim përanash apo vet i ke gjetur rrënjët shqiptare të familjes, ato rrënjë të fshehura identitare shqiptare?
Sajma Hasanović : Para pesë a gjashtë vitesh kur isha shumë e re, dikur 15 vjeçe e kam njohur rastësisht Amina Nurajn, që për mua si fëmijë ishte një shembëlltyrë e madhe, një yll të thuash, kështu që nga ajo kohë filloj rruga ime jetësore kah identiteti im i fshehur etnik shqiptar, duke e zbuluar kush isha dhe cila është rruga në jetë si shqiptare. Amina më ka ndihmuar ti njoh rrënjët e mija dhe ta kuptoj që në të vërtetë jam shqiptare e jo boshnjake. Kjo ishte një kënaqësi e madhe për mua, një lumturim i pa fund dhe gëzim sikur të kisha lindur për së dyti. Se nuk është lehtë kur e kupton se të parët tuaj nga dhuna, terrori dhe ndjekjet e vazhdueshme qenkan detyruar të ikun nga përkatësia e tyre kombëtare në një identitet tjetër etnik. Kjo është një tragjedi njerëzore me të cilën njeriu i gjallë nuk duhet të pajtohet kurrë. Pavarësisht të gjithave, dhunës, terrorit, shpërnguljeve të dhunshme e lloj-lloj presioni, njeriu duhet të qëndroj në të vetën pa ikur nga vetvetja. Se as serbi, boshnjaku, malazezi e kushdo tjetër, nuk ka mundësi të jenë më të mirë se shqiptari. T
ë gjithë jemi qenie njerëzore me vlera të njajta që duhen respektue dhe nderue me dinjitet e respekt. Natyrisht jam e vetëdijshme se presione në Novi Pazar ka pasur e ka ende, prandaj me këtë për dike nuk është lehtë të jetë ai që është. Mjaftë është e pranishme edhe frika ndër njerëzit se edhe sot e kësaj dite mund të dëgjosh tek thuhet: “Kjo është Serbi, nuk është Kosovë”. Probleme të mëdha paraqet edhe fakti se ne me dokumente serbe kur vijmë në Kosovë e na dëgjojnë tek flasim serbisht atëhere mendojnë që jemi serb që është mjaft e rëndë për mua.
Në të vërtetë Sajma Hasanović mendon se shumë njerëz në Pazar , ku shumica janë me prejardhje shqiptare por që disa edhe nuk e dijnë për shkak të përmasës së madhe të asimilimit të popullit pas viteve të ’90-ta. /Intervistoi: Gjergj – Bajram Kabashi
