Më 4 korrik 1918, me rastin e festës kombëtare, Presidenti i Shteteve të Bashkuara Wilson ftoi trupin diplomatik të akredituar në Uashington dhe përfaqësuesit e kombeve të robëruar, duke përfshirë edhe At Fan S. Noli menjëherë pas Presidentit Wilson (me pantallona të bardha, xhaketë të errët dhe kapelë të bardhë), në anën e tij të majtë , si përfaqësues i shoqërise patriotike shqiptare VATRA.
Me këtë rast, gazeta “Dielli” shkroi në ato ditë: “At Fan S. Noli foli dy herë me Presidentin Wilson dhe një herë me zonjën Wilson. Fjalët e pakta që ai pati rast të shkëmbente me presidentin Wilson, ndihmuan në shpëtimin e Shqipërisë nga copëtimi i mëtejshëm”.
Kur presidenti Wilson takoi Nolin, nuk mund të thuhet se presidenti amerikan ishte pa njohuri për Shqipërinë. Gjatë mandatit të parë të Wilsonit si president, një ambasador amerikan në Ballkan, George Fred Williams, kishte dhënë dorëheqjen si protestë për trajtimin e shqiptarëve.
Në Amerikë, presidenti e ka për detyrim ta presë një ambasador që bën një gjest të tillë, sepse ambasadorët janë përfaqësues të kryetarit të shtetit. Gjithashtu, Wilsoni patjetër që kishte dëgjuar për Shqipërinë nga miku dhe këshilltari i tij, Charles Crane.
Para takimit me Wilsonin, Noli e shikonte si plotësisht të errësuar fatin e Shqipërisë. Nga ky takim, Nolit iu duk se:
ALBANIA – NOVEMBER 09: Portrait Of The Bishop Fan S. Noli In Albania On November 9, 1924. This Prelate Founded The Albanian Autocephalous Church After Having Lived In The United States. He Became Bishop Of Valona, Then A Deputy, Then Prime Minister (1924-1925) Of Albania. (Photo by Keystone-France/Gamma-Keystone via Getty Images)
Atë ditë fati i Shqipërisë ish m’ i ndriçuar.
Atmosfera familjare e krijuar qëllimisht për të ftuarit nga presidenti Wilson, i dha kurajo Nolit duke e bërë që gjatë rrugës së kthimit me jaht për në Washington, të hynte në bisedë edhe me zonjën Wilson, duke lobuar edhe pranë saj për Shqipërinë. Noli tregon për këtë, në kuvendin e “Vatrës” po atë ditë: M’u duk për mirë që t’i flisnja dhe zonjës Wilson. Kur u afëruam afër kryeqytetit, pashë që Zonja e Presidentit ish më nj’anë dhe kish kthyer sytë në bregonjat anës lumit. Iu afrova dhe i thashë:
“Zonjë, Shqiptarët më kanë porositur që t’ju lutem që të kujtoni Shqipërinë, një vënt aq i varfër, pa miq dhe pa nonjë përkrahje. Po nuk qajnë për urinë dhe mjerimet që heqin, po për humbjen e saj.”
“Po, më thotë. Na vjen shumë keq për kombësitë e vogla si Shqipëria, Belgjia e të tjerat.”
“Situata jonë zonjë, i thashë, është shumë e koklavitur dhe e trazuar.”
Nga mënyra se si iu përgjigj Fan Nolit zonja Wilson, kuptohet se ajo kishte dijeni për Shqipërinë dhe problemet e saj.
Meqenëse z. Charles Crane ishte mik i familjes Wilson, ajo sigurisht që kishte dëgjuar prej tij për aventurën e tij në Shqipëri më 1911 dhe për nismën që ai ndërmori për një fushatë ndihme humanitare në Shqipëri. Noli e kuptoi këtë gjë ose ndoshta ishte informuar dhe madje, ishte nxitur nga vetë zoti Crane, i cili ishte shumë i njohur në komunitetin shqiptaro-amerikan, prandaj mori guximin që ta zgjaste bisedën me Zonjën e Parë të SHBA-së, duke bërë provë që t’i shpjegonte asaj, se ku qëndronte komplikimi i situatës në të cilën gjendej Shqipëria.
Për fatin e mirë të Fan Nolit dhe të Shqipërisë, presidenti Wilson iu bashkua atyre të dyve dhe Noli, pati përsëri rast të fliste me të për Shqipërinë.
Ja tregimi i Nolit: Presidenti Wilson, i cili po fjalosej me një dipllomat afër neve, u kthye dhe më thotë: “Me të vërtetë është shumë e koklavitur.” Atëherë unë mora kuxim dhe i thashë: “E vetmja shpresë për Shqiptarët është Amerika dhe ju, z. President.”/Konica/
