Nëse keni kaluar ndonjëherë pranë një fushe me kuaj gjatë natës, me siguri keni vënë re se ata shtrihen rrallë për të fjetur. Po pse këta gjitarë flenë zakonisht në këmbë? Përgjigja është ajo e mbijetesës:kuajt dremitin teksa qëndrojnë në këmbë, për të balancuar nevojën e tyre për gjumë me kërcënimin gjithnjë e në rritje të grabitqarëve.
Kuajt e kanë origjinën nga një varg i gjatë kafshësh që zakonisht kanë rënë pre e kafshëve të tjera grabitqare, dhe fjetja në këmbë është një përshtatje kundër sulmit të këtij të fundit. “Ky lloj qëndrimi, u jep atyre një avantazh ndaj grabitqarëve, dhe një shans më të mirë për t’u larguar sesa po të qëndronin shtrirë”-thotë Karen Ueit, eksperte e kuajve në Universitetin Shtetëror të Miçiganit.
Thënë thjesht, kuajt janë kafshë të mëdha, ndaj atyre u duhet kohë dhe energji që të ngrihen nga toka. Prandaj, një kalë në këmbë është shumë më i aftë të largohet kur zgjohet nga gjumi. E njëjta gjë vlen edhe për barngrënësit e tjerë të mëdhenj si zebrat, bizonët, elefantët dhe gjirafat, të cilët janë në gjendje të flenë në këmbë.
Por kuajt kanë veçori të specializuara anatomike, që u japin mundësi të qëndrojnë mbi thundrat e tyre. Disa nga këto karakteristika përfshijnë një seri tendinash dhe ligamentesh që kalojnë përgjatë këmbëve të përparme dhe të pasme thotë Ueit.
Kur një kalë relakson muskujt e këmbës, ligamentet dhe tendinat e aparatit të qëndrimit veprojnë si shirita tensioni që stabilizojnë nyjet e shpatullave, gjurit dhe kyçit të këmbës. Kjo i jep mundësi kalit të qëndrojë në këmbë pa pasur nevojë të mbajë shumë tension në muskujt e vet.
“Kuajt e kalojnë pjesën më të madhe të kohës duke fjetur në këmbë. Në fakt ata nuk e arrijnë gjumin e plotë REM kur janë në këmbë”- thotë Sara Metlok, instruktore e sjelljes së kuajve në Universitetin Shtetëror të Kolorados.
Gjatë fazës së gjumit REM tek njerëzit, kur sytë e një personi lëvizin me shpejtësi nën qepallat e mbyllura, mund të ndodhë shikimi i ëndrrave dhe kështu muskujt paralizohen përkohësisht, në mënyrë që ne të mos i realizojmë dot ëndrrat tona.
Po ashtu gjatë gjumit REM, truri konsolidon dhe përpunon informacione të reja për kujtimet afatgjata. Njerëzit që nuk bëjnë gjumë të mjaftueshëm REM mund të kenë probleme me përqendrimin mendor dhe rregullimin e humorit, një sistem imunitar të dobësuar, dhe një rritje në nivele më të ulëta të qelizave të reja.
Kuajt e rritur janë shpesh në gjendje të flenë deri në 5 orë gjumë në ditë, dhe pjesën më të madhe mund ta bëjnë duke qëndruar në këmbë. Dhe ndërsa kuajt në këmbë mund të arrijnë të bëjnë një gjumë të “valës së ngadaltë” ose të thellë, pa parë ëndrra, një kalë që pushon në mënyrën e duhur kërkon të paktën 25 minuta gjumë REM në ditë, gjë që mund të ndodhë vetëm ai shtrihet thotë Metlok.
Për shkak të kësaj, kuajt duhet të shtrihen çdo ditë. Nëse nuk e bëjnë këtë, mund të përjetojnë privim të gjumit, gjë që mund të jetë një rrezik serioz për shëndetin e atyre që i kalërojnë. Për shembull, duke i rrezikuar ata që të lëndohen nga rrëzimi.
“Kuajt që nuk bëjnë një gjumë të mjaftueshëm REM mund të diagnostikohen gabimisht me narkolepsi. Dhe ata mund të rrëzoheni ndërsa hipni mbi shpinën e atyre”- thekson ekspertja. Për shkak se qëndrimi në këmbë gjatë gjumit është një përshtatje për të shmangur grabitqarët, kuajt duhet të ndihen rehat dhe të sigurt përpara se të jenë të gatshëm të shtrihen dhe të flenë.
Tek popullatat e kuajve të egër, nëse shumë kuaj shtrihen për të fjetur në fazën REM në të njëjtën kohë, do të ketë gjithmonë të paktën një kalë që mbetet në këmbë, me shumë gjasa për të ruajtur për grabitqarët e mundshëm. “Nëse ata nuk ndihen të sigurt në mjedisin e tyre, ose nuk kanë kuaj të tjerë pranë, apo nëse janë të izoluar, atëherë kanë më pak gjasa të ndihen mjaftueshëm të sigurt për t’u shtrirë për të fjetur”-thotë Metlok. / LiveScience
